Misschien frons je bij deze titel je wenkbrauwen. De zondag als rustdag? Misschien vind jij de zondag meer een ‘overleefdag’. Alle kinderen thuis. Ze ‘moeten’ twee keer een poos stilzitten in de kerk en stuiteren tussendoor misschien het huis door. Ruzietjes, je tijd indelen. Je probeert er uit alle macht een gezellige dag van te maken. Maar een rustdag?

Waarom de rustdag?

De sabbatdag werd door God Zelf geschapen in de hof van Eden. Zoals Hij het licht maakte en de bomen, de dieren en de mens, zo maakte Hij ook de rustdag. En God heeft den zevenden dag gezegend, en dien geheiligd; omdat Hij op denzelven gerust heeft van al Zijn werk, hetwelk God geschapen had, om te volmaken (Genesis 2:3). Al lang voordat de Heere de tien geboden gaf aan Mozes (gedenkt de sabbatdag dat gij die heiligt), was de rustdag een gebod. We zien dat bijvoorbeeld in Exodus 16, als mensen elke dag manna kunnen rapen, behalve op de sabbatdag. Op de sabbat werd gerust.

Maar de zevende dag is de sabbat des HEEREN uws Gods; dan zult gij geen werk doen, gij, noch uw zoon, noch uw dochter, noch uw dienstknecht, noch uw dienstmaagd, noch uw vee, noch uw vreemdeling, die in uw poorten is;Want in zes dagen heeft de HEERE den hemel en de aarde gemaakt, de zee en al wat daarin is, en Hij rustte ten zevenden dage; daarom zegende de HEERE den sabbatdag, en heiligde denzelven.

Het woordje ‘want’ is cruciaal. Wij rusten, omdat Hij gerust heeft (Exodus 20: 10, 11).

De zondag als rustdag

In het Nieuwe Testament lezen we dat de gemeenten samenkomen op de eerste dag van de week, de opstandingsdag van Christus. ‘Want nu de Heer is opgestaan, nu vangt het nieuwe leven aan!’ In het boek Handelingen lezen we dat de discipelen ‘op de eerste dag der week’ bij elkaar gaan komen (Handelingen 20:7). In Openbaring 1:10 noemt Johannes de eerste dag van de week ‘de dag des Heeren’. En dat vind ik zo’n mooie uitdrukking. Het laat meteen zien waar de zondag voor bedoeld is: als een dag voor Hem. De rustdag is geen wettisch moeten, maar een voorrecht!

In het RD van afgelopen zaterdag las ik een uitspraak van ds. Op ’t Hof:
“Oudvaders hebben tegen de naam zondag geprotesteerd. Ze spraken doorgaans van rustdag, sabbat of de dag de Heeren. De dag des Heeren is de beste naam voor deze dag, deze dag komt God toe.”

En dan de praktijk

Als ik op zondag ons kringetje rondkijk dan valt het me wel eens op dat het niet zo erg lijkt op ‘vroeger thuis’. Ik herinner me de zondag als gezellig allemaal op de bank uit de kerk met koffie en taart. Maar hier zijn de kinderen meestal niet te houden. Snel snel wat drinken en hoeps – spelen. Wij willen graag na de dienst even napraten over de preek. Met onze oudste (9 jaar) lukt dat redelijk, maximaal 5 minuten. Maar intussen moeten we de andere drie in bedwang houden zodat ze niet de handstand op de bank doen of de koffiekopjes over de vloer smijten. En dan realiseer ik me weer: we hebben een jong gezin. Ik was de jongste thuis, en liftte mee op de gezelligheid en gezinscultuur van zeven grote broers en zussen met hun aanhang. Hier in huis moeten manlief en ik het toch nog wel een beetje samen maken.

En hoe doe je dat dan? Hoe maak je samen van de rustdag een goede dag, een dag des Heeren, een dag die een voorrecht is, en geen straf? Zomaar een paar ideeën:

1. Het begint bij jezelf.

Kijk eens in je hart: zie jij de rustdag echt als een voorrecht? Een dag dat je niet hoeft te werken, geen boodschappen hoeft te doen, geen vakantie hoeft te regelen? Een dag die in dienst mag staan van de Heere en Zijn dienst? Welke keuzes je precies maakt is in veel gevallen persoonlijk. Maar waar gaat je verlangen naar uit op die dag? Is het ‘de dag uitzitten’ tot het normale leven weer begint? Is het de gezinsdag waarop je vooral streeft naar chocola, spelletjes en gezelligheid? Of gaat het verder, en gaat je verlangen uit naar Hem? Je kinderen merken dat.

2. Laat elke rustdag een feestdag zijn.

Laat het in de kleine dingen merken dat de rustdag een andere dag is dan alle andere dagen, en dat het een fijne dag mag zijn. Wij hebben alleen op zondag een tafellaken op tafel. We eten afbakbroodjes bij het ontbijt en (meestal) taart bij de koffie. En ‘s avonds na de maaltijd verhuizen we naar de woonkamer om samen te zingen op de bank. Die kleine rituelen laten zien: ‘deze dag is anders, bijzonder’. Bij mijn ouders thuis was dat vroeger ook zo. Mijn vader las op zondagochtend na het ontbijt altijd Psalm 84 of Psalm 92. Die twee psalmen ken ik dan ook uit mijn hoofd, en als ik ze hoor krijg ik meteen het gevoel dat vroeger bij de zondag hoorde: een bijzondere dag.

3. Geef de rustdag een belangrijke plaats in je gebed.

Op zaterdagavond bidden we voor een zegen op de rustdag. Op zondagochtend bidden we aan tafel in het bijzonder voor de dominee en de kerkenraad, om het werk van Gods Geest in onze gemeente en voor gemeenten die wereldwijd samenkomen. Na de middagmaaltijd mag één van de kinderen hardop bidden, zodat zij leren om dat te (durven) doen. Voor we naar de kerk gaan ‘s middags, bidden we met elkaar opnieuw om Gods zegen over de kerkdienst. En op zondagavond danken we voor de rustdag die achter ons ligt.

4. Bedenk op welke manier je de rust kunt bevorderen.

Bij ons is (vooral ‘s zomers) het buitenspelen elke keer weer een gesprekspunt. Regelmatig staan er buurkinderen aan de poort die vragen of de meiden komen spelen. Wij hebben de keuze gemaakt om dat niet te doen. Maar we proberen dat daarom ook zelf uit te leggen aan de buurkinderen die aan de deur komen. Dat we op de rustdag graag als gezin bij elkaar willen zijn en dat ze daarom zes dagen in de week met onze kinderen kunnen spelen, maar niet op zondag. Tegelijk kan het om de rust te bevorderen in je gezin kan ook heel belangrijk zijn dat je kinderen hun energie kwijt raken tussen de diensten door.

Ik besef dat het met ons jonge gezin gemakkelijker is om de kinderen de hele dag dicht in de buurt te houden dan wanneer je tieners in huis hebt. Veel tieners willen niet de hele dag bij ‘pa en ma’ zitten en hebben wat meer ruimte nodig. Ik hoop tegen die tijd in gesprek te kunnen blijven over het doel en het voorrecht van de rustdag. Bied ze gerust wat ruimte, maar vraag aan de andere kant ook om hun betrokkenheid op het gezin en op de dienst van God.

5. Bedenk hoe je de gerichtheid op de Heere en Zijn dienst kunt bevorderen.

Hoe kan de rustdag niet een ‘slaapdag’ of een ‘kerkdag’ zijn, maar echt de dag des Heeren? Voorgaande jaren hebben wij geprobeerd een gezinsmoment rond de Bijbel te hebben. Vaak gebruikten we ideeën van de website Bijbels opvoeden daarvoor. Soms vergat ik het voor te bereiden van te voren en lazen we een mooi en leerzaam boek voor. En het was nooit een wet van Meden en Perzen. Waren onze kinderen echt héérlijk met de Lego aan het spelen, dan vonden we dat ook wel wat waard. Dit jaar doet manlief of ik aansluitend aan de middagmaaltijd het Route 2020 boekje met de meiden. Bij de zondag zijn de vragen wat uitgebreider (en soms moeilijker) dan doordeweeks, waardoor het heel geschikt is om samen rond de tafel te gebruiken. Ze halen hun eigen Bijbel en en we kijken dan ook wat beter naar de Bijbeltekst en de uitleg (in de Bijbel met uitleg).

Als ik dat met de meiden doe, leest manlief onze 3-jarige Kaleb voor uit de kinderbijbel op de bank. Hij heeft nog niet zoveel interesse in werkjes, maar binnenkort wil ik met hem wat meer Bijbelse werkjes gaan doen.

Als zo’n moment rond de Bijbel eenmaal een gewoonte is, kost het weinig moeite meer om het vol te houden, is onze ervaring. Met oudere kinderen kan dat ook: je zou met je pubers op zondagmiddag of zondagavond een stukje Bijbelstudie kunnen doen, en samen kunnen bidden voor de dingen die de komende week in de agenda’s staan. Als je daar pas mee wil beginnen als ze 12+ zijn, lijkt me dat een uitdaging. Daarom is het zo goed om hen er van jongs af aan mee te laten opgroeien.

6. Probeer er voor jezelf ook een rustdag van te maken, maar wees niet (al te) teleurgesteld als dat niet lukt.

Misschien pak je op zondagmiddag vol goede moed een boek, om er vervolgens achter te komen dat je een uur later nog geen bladzijde gelezen hebt. Bij ons gebeurt dat regelmatig. De één wil graag puzzelen met mama, twee anderen hebben ruzie en dan is het tijd om de jongste wakker te maken na haar middagslaapje. Ik vind dat soms lastig en wil óók wel eens even rust. Het helpt mij om daar van tevoren niet te veel van te verwachten. Investeren in het welbevinden van de kinderen is een belangrijke voorwaarde om de rustdag als een voorrecht te kunnen vieren.

7. Zoek de eeuwige rust

Wie kan dit beter uitleggen dan Paulus in zijn brief aan de Hebreeën?

Want wij, die geloofd hebben, gaan in de rust, gelijk Hij gezegd heeft: Zo heb Ik dan gezworen in Mijn toorn: Indien zij zullen ingaan in Mijn rust! hoewel Zijn werken van de grondlegging der wereld af al volbracht waren. Want Hij heeft ergens van den zevenden dag aldus gesproken: En God heeft op den zevenden dag van al Zijn werken gerust.
En in deze plaats wederom: Indien zij in Mijn rust zullen ingaan!
Dewijl dan blijft, dat sommigen in dezelve rust ingaan, en degenen, dien het Evangelie eerst verkondigd was, niet ingegaan zijn vanwege de ongehoorzaamheid, zo bepaalt Hij wederom een zekeren dag, namelijk heden, door David zeggende, zo langen tijd daarna (gelijkerwijs gezegd is): Heden, indien gij Zijn stem hoort, zo verhardt uw harten niet.
Want indien Jozua hen in de rust gebracht heeft, zo had Hij daarna niet gesproken van een anderen dag.
Er blijft dan een rust over voor het volk Gods.
(Hebreeën 4: 3-9)

Op het eerste gezicht een moeilijk gedeelte, maar zo vol onderwijs! Het streven naar de zondag als rustdag en een dag des Heeren is een goed en belangrijk streven. Maar als we niet reizen over de smalle weg die ten leven leidt, en niet verlangen naar die eeuwige rust, bij God in de hemel, dan is onze rustdag op aarde voor niets. Laat dat dan ons gebed en verlangen zijn: in Zijn rust te mogen ingaan.

Welke goede gebruiken hebben jullie voor de invulling van de rustdag? En wat vind je lastig?